Kognitivna ergonomija
Kognitivna ergonomija obrađuje mentalne procese kao što su percepcija, pamćenje, mišljenje i motoriku i kako na njih utiče interakcija sa ostatkom posmatranog sistema. Proces kojim se čovek orijentiše među pojavama i stvarima spoljnjeg sveta naziva se spoznajni proces koga čine: oseti, percepcija, učenje, mišljenje i pamćenje.
Oseti su odrazi pojedinih svojstava predmeta i
pojava spoljnjeg sveta u našoj svesti. Percepcija ili opažanje je proces koji
senzornim informacijama daje značenje, povezuje ranije iskustvo i aktuelno
doživljavanje, omogućava uspostavljanje i održavanje unutrašnje kohezivnosti i
jedinstva znanja o relevantnim delovima spoljašnjeg sveta ili stvarnosti u
celini. Značajni predmeti opažanja u organizacijama su:
o Opažanje
radne uspešnosti.
o Opažanje
organizacijskih uloga.
o Opažanje
ličnosti.
o Opažanje
pojedinih grupa ili kategorija članova organizacije.
Percepcija obuhvata traganje, pribavljanje i
obradu informacija. Ljudi primaju stimulanse iz okruženja preko svojih pet
čula: ukusa, mirisa, sluha, vida i dodira. Način na koji osoba interpretira
stimulanse će voditi odgovoru (otvorenom, prikrivenom ili i jednom i drugom).
Učenje kojim se stiču nove navike, znanja i
iskustvo, predstavlja pamćenje. Pamćenje je mogućnost usvajanja, zadržavanja i
korištenja informacija. Ono je značajno za čoveka, za njegov razvoj i njegov
identitet. Mišljenje (ili tok mišljenja) je mentalni proces koji se odlikuje
rasuđivanjem i zaključivanjem, odnosno shvatanjem uzročno-posledičnih veza
između različitih pojmova.
Motorika ima važnu ulogu u pokretanju celog tela.
Pokrete izvodimo pomoću glatkih, te velikih i malih poprečno-prugastih mišića koji
omogućuju statičke i dinamičke pokrete tela kao npr. držanje glave, sedenje,
stajanje, hodanje, penjanje i slične pokrete.
Motoričke sposobnosti su sposobnosti izvođenja
motoričke aktivnosti u odnosu na fizičke parametre (prostor, vreme, sila) i
mogu biti:
(a) primarne
motoričke sposobnosti - koordinacija, brzina, preciznost, ravnoteža, snaga,
gipkost i
(b) sekundarne
motoričke sposobnosti - sposobnost regulacije kretanja (za izvođenje kretanja u
prostoru i vremenu) i sposobnost energetske regulacije (za optimalno korištenje
energije tokom aktivnosti).
Aspekti kognitivne ergonomije su: mentalni napor,
donošenje odluka, interakcija sa računarima, ljudska pouzdanost i radni stres.
